Drumstick / मुन्गा/ સરગવો.

  Drumstick in vegetables is a treasure trove of proteins and minerals. You can consider rich nutritious Drumstick as the king of vegetables. Drumstick is mainly eaten in two ways. One is its horns, and the other its leaves.

 Many will question whether Drumstick horn has been eaten with chickpea flour, Drumstick boiled horns have been eaten, Drumstick horn has been eaten by dipping it in sambhar or kadhi but Drumstick's leaves have not been eaten. The leaves of Drumstick are a source of nutrition.

 Many Aryuvedic or naturopathic people make and sell this leaf powder and many people also drink it in the form of juice. Drumstick leaves are the source of protein. Normally vegetables do not provide protein, but Drumstick provides more protein than milk. 100 ml of milk yields 5 g of protein, while 100 gm of Drumstick leaves yields 10 g of protein. Not only protein but also calcium is better than milk. Also, Drumstick contains a lot of iron.

  Its leaves contain more vitamin-A than carrots, more vitamin-C than Peru, and more phosphorus than bananas, and all of these nutrients are in soluble form, meaning they are guaranteed to be digested and absorbed by the body in almost its entirety. , Such qualities are rarely found in other vegetables.

   All these nutrients are also found in Drumstick horn, but it is less in the horn than the leaf, thus the leaf is more beneficial, but the horn is also more beneficial than other vegetables.

  We eat Drumstick horn differently, but the best way is Drumstick horn and milk juice. In this, Drumstick  horn is made into juice by boiling and crushing it with milk. Even if the horn is eaten boiled, it proves to be very beneficial. 

How should Drumstick 

leaves be eaten?

 Experts say that in the same way that we use spinach vegetables, we can also use Drumstick leaves. No, if you don't make a dish, make a simple juice, 15 ml of Drumstick leaf juice every day will be very beneficial.

What are the benefits?

 Find out the benefits of eating Drumstick and pan from a specialist dietitian.

 * Drumstick leaves and horns can be an elixir for pregnant women, breastfeeding women, menopausal women, TB patients, rheumatoid arthritis patients, people who have recovered from any kind of illness.

* Anyone who has any problem related to digestion, gas, acidity also benefits a lot from burning.

* Nutrients in Drumstick increase a person's resistance power, so that his immune system becomes stronger and he is more able to fight against diseases. Intake of Drumstick also relieves vascular problems such as shortness of breath, memory loss, stress or frustration.

* It is also extremely beneficial for diabetic patients.

* Drumstick refreshes the eyes, strengthens the bones,  It also protects against various bacterial and viral infections; Due to which diseases like dengue, malaria, chickenpox or swine flu can be prevented.

* Drumstick is also very useful for weight loss, as eating it improves the body's metabolism, improves digestion and starts burning fats,  Its proves to be extremely useful for cancer patients, as the side effects of chemotherapy in cancer can be very beneficial in treating the side effects.

* It is also extremely useful for detoxification. It binds and removes waste products called free radicals from the body. This also stops the damage to the skin and hair.

_____________________________________

सब्जियों में मौजूद सरगावो यानी मुन्गा प्रोटीन और खनिजों का खजाना है। भरपूर पौष्टिक आप सब्जियों का राजा मान सकते हैं। यह मुख्य रूप से दो तरह से खाया जाता है। एक उसके सींग और दूसरे उसके पत्ते।

कई लोग सवाल करेंगे कि इसे चने के आटे के साथ खाया गया है,  उबले हुए सींग खाए गए हैं, इसके सींग को सांभर या कढ़ी में डुबोकर खाया गया है लेकिन इस के पत्ते नहीं खाए गए हैं। इस की पत्तियां पोषण का स्रोत हैं।

 कई आयुर्वेदिक या नेचुरोपैथिक लोग इस पत्ते के पाउडर को बनाते और बेचते हैं और कई लोग इसे जूस के रूप में भी पीते हैं।

 सरगवा यानी मुन्गा की पत्तियां प्रोटीन का स्रोत हैं। आम तौर पर सब्जियां प्रोटीन प्रदान नहीं करती हैं, लेकिन इसे दूध से अधिक प्रोटीन प्रदान करता है। 100 मिलीलीटर दूध से 5 ग्राम प्रोटीन मिलता है, जबकि 100 ग्राम इसके के पत्तों से 10 ग्राम प्रोटीन मिलता है। दूध से सिर्फ प्रोटीन ही नहीं बल्कि कैल्शियम भी बेहतर होता है। साथ ही  में भरपूर मात्रा में आयरन होता है।

 इसकी पत्तियों में गाजर से अधिक विटामिन-ए, पेरू की तुलना में अधिक विटामिन-सी, और केले से अधिक फास्फोरस होता है, और ये सभी पोषक तत्व घुलनशील रूप में होते हैं, जिसका अर्थ है कि शरीर द्वारा लगभग पूरी तरह से पचने और अवशोषित होने की गारंटी है। अन्य सब्जियों में ऐसे गुण बहुत कम पाए जाते हैं।

 ये सभी पोषक तत्व इस में भी पाए जाते हैं, लेकिन सींग में पत्ते से कम होता है, इस प्रकार पत्ता अधिक फायदेमंद होता है, लेकिन सींग भी अन्य सब्जियों की तुलना में अधिक फायदेमंद होता है।

 इसकी हॉर्न को हम अलग तरह से खाते हैं, लेकिन सबसे अच्छा तरीका है सरगवानी यानी मुन्गा हॉर्न और दूध का रस। इसमें सरगवानी यानी मुन्गा हॉर्न को दूध में उबालकर और पीसकर जूस बनाया जाता है। हॉर्न को उबालकर भी खाया जाए तो यह बहुत फायदेमंद साबित होता है।

 सरगवा यानी मुन्गा के पत्ते कैसे खाने चाहिए?

 जानकारों का कहना है कि जैसे हम पालक का इस्तेमाल करते हैं वैसे ही सरगवन यानी मुन्गा के पत्तों का भी इस्तेमाल कर सकते हैं. नहीं, अगर आप डिश नहीं बनाते हैं तो साधारण जूस बना लें, रोजाना 15 मिली सरगवां यानी मुन्गा के पत्तों का रस बहुत फायदेमंद होगा.

 क्या लाभ हैं?

 विशेषज्ञ आहार विशेषज्ञ से जानिए सरगवानी यानी मुन्गा शिंग और पान खाने के फायदे।

* गर्भवती महिलाओं, स्तनपान कराने वाली महिलाओं, रजोनिवृत्त महिलाओं, टीबी रोगियों, संधिशोथ रोगियों, किसी भी तरह की बीमारी से उबर चुके लोगों के लिए सरगवा यानी मुन्गा के पत्ते और  के सींग अमृत हो सकते हैं।

* जिस किसी को भी पाचन, गैस, एसिडिटी से जुड़ी कोई समस्या है, उसे भी जलने से बहुत फायदा होता है। सरगाव यानी मुन्गा में मौजूद पोषक तत्व व्यक्ति की प्रतिरोधक क्षमता को बढ़ाते हैं, जिससे उसकी रोग प्रतिरोधक क्षमता मजबूत होती है और वह बीमारियों से लड़ने में ज्यादा सक्षम होता है।

* सरगवा यानी मुन्गा के सेवन से सांस की तकलीफ, याददाश्त में कमी, तनाव या निराशा जैसी संवहनी समस्याओं से भी छुटकारा मिलता है।

* यह मधुमेह के रोगियों के लिए भी बेहद फायदेमंद है।

* सरगावो यानी मुन्गा आंखों को तरोताजा कर देता है, हड्डियों को मजबूत करता है। यह विभिन्न बैक्टीरिया और वायरल संक्रमणों से भी बचाता है; जिससे डेंगू, मलेरिया, चिकनपॉक्स या स्वाइन फ्लू जैसी बीमारियों से बचा जा सकता है।

* सरगावो यानी मुन्गा वजन घटाने के लिए भी बहुत उपयोगी है, क्योंकि इसे खाने से शरीर का मेटाबॉलिज्म बेहतर होता है, पाचन में सुधार होता है और फैट बर्न होने लगता है। सरगावो कैंसर के मरीजों के लिए बेहद उपयोगी साबित होता है, क्योंकि कैंसर में कीमोथेरेपी के साइड इफेक्ट साइड इफेक्ट के इलाज में काफी फायदेमंद हो सकते हैं।

* सरगावो यानी मुन्गा विषहरण के लिए भी अत्यंत उपयोगी है। यह शरीर से मुक्त कण नामक अपशिष्ट उत्पादों को बांधता है और निकालता है। यह त्वचा और बालों को होने वाले नुकसान को भी रोकता है।

______________________________________

શાકભાજીમાં સરગવો એટલે પ્રોટીન અને ખનીજનો ખજાનો. ભરપૂર પોષણયુક્ત સરગવાને તમે શાકભાજી નો રાજા ગણાવી શકો.

સરગવો મુખ્યત્વે બે રીતે ખવાય છે. એક તો એની શિંગ, અને બીજાં એનાં પાંદડાં.ઘણાને પ્રશ્ન થશે કે સરગવાની શિંગનું ચણાના લોટવાળું શાક ખાધું છે, સરગવાની બાફેલી શિંગો ખાધી છે, સરગવાની શિંગને સાંભાર કે કઢીમાં નાખીને ખાધી છે પરંતુ સરગવાનાં પાન ખાધાં નથી. સરગવાનાં પાન પોષણનો ભંડાર છે.જે લોકો એના પોષણનું મહત્વ સમજે છે તેઓ આ પાનનો મૂઠિયાં-થેપલામાં નાખીને ઉપયોગ કરે છે.

ઘણા આયુર્વેદિક કે નેચરોપથીવાળા લોકો આ પાનનો પાઉડર બનાવીને વેચે છે તો ઘણા લોકો જૂસના રૂપમાં પણ એને પીએ છે.

સરગવાનાં પાન એવાં છે જેમાંથી પ્રોટીન પણ મળે છે. સામાન્ય રીતે શાકભાજીમાંથી પ્રોટીન મળતું નથી, પરંતુ સરગવામાંથી દૂધ કરતાં પણ વધારે પ્રમાણમાં પ્રોટીન મળે છે.૧૦૦ મિલીલિટર દૂધમાંથી ૪ ગ્રામ પ્રોટીન મળે છે, જ્યારે ૧૦૦ ગ્રામ સરગવાનાં પાન માંથી ૧૦ ગ્રામ પ્રોટીન મળે છે. ફક્ત પ્રોટીન જ નહીં, દૂધ કરતાં પણ વધુ સારું કેલ્શિયમ સરગવા માંથી મળે છે. ઉપરાંત, સરગવામાં ખૂબ વધુ માત્રામાં આયર્ન પણ મળે છે.

ગાજર કરતાં વધુ વિટામિન-એ, પેરુ જેટલું વિટામિન-સી, કેળા કરતાં વધુ ફોસ્ફરસ તેના પાનમાં હોય છે,  વળી આ બધાં જ પોષકતત્વો સોલ્યુબલ ફોર્મમાં હોય છે, મતલબ કે એ શરીરમાં જઈને પચશે જ અને શરીરને લગભગ પૂરી માત્રામાં મળશે જ એની ગેરન્ટી હોય છે, બીજા શાકભાજીમાં આવા ગુણ બહુ ઓછા જોવા મળે છે.

સરગવાની શિંગમાંથી પણ આ બધાં જ પોષકતત્વો મળે છે, પરંતુ પાન કરતાં શિંગમાં એનું પ્રમાણ ઘટી જાય છે, આમ પાન વધુ ગુણકારી છે, પરંતુ શિંગ પણ બીજી શાકભાજી કરતાં વધુ ગુણકારી છે.

સરગવાની શિંગ તો આપણે અલગ-અલગ રીતે ખાઈએ જ છીએ, પરંતુ સૌથી શ્રેષ્ઠ રીત છે સરગવાની શિંગ અને દૂધીનો જ્યુસ, આમાં સરગવાની શિંગને બાફીને દૂધીની સાથે ક્રશ કરીને જૂસ બનાવવામાં આવે છે, શિંગને ખાલી બાફેલી ખાવામાં આવે તો પણ એ ઘણી જ ગુણકારી સાબિત થાય છે.

સરગવાનાં પાનને કઈ રીતે ખાવાં જોઇએ ?

નિષ્ણાતો કહે છે કે જે રીતે આપણે પાલકની ભાજીનો ઉપયોગ કરીએ છીએ એવી જ રીતે આપણે સરગવાનાં પાનનો ઉપયોગ પણ કરી જ શકીએ, સરગવાનાં પાન ચળતાં વાર લાગે છે અને એનો સ્વાદ ખાસ હોતો નથી, જો એ ખોરાકમાં ઉપયોગમાં લો તો મસાલેદાર વાનગીમાં કરવો જેથી એનો સ્વાદ અલગથી ન આવે,  જો વાનગી ન બનાવો તો સરળ જયુસ બનાવી નાખો, દરરોજ ૧૫ મિલીલિટર જેટલો સરગવાનાં પાનનો જૂસ ખૂબ જ ગુણકારી રહેશે.

ફાયદા શું છે?

સરગવાની શીંગ અને પાન ખાવાથી વ્યક્તિને શું ફાયદા થઈ શકે છે એ જાણીએ નિષ્ણાત ડાયેટિશ્યન પાસેથી.

• સરગવાનાં પાન અને સરગવાની શિંગ ગર્ભવતી મહિલાઓ, સ્તનપાન કરાવતી મહિલાઓ, મેનોપોઝ ચાલતો હોય તેવી મહિલાઓ, ટીબીના દરદીઓ, રૂમેટોઇડ આર્થરાઈટીસના દરદીઓ, કોઈ પણ જાતની માંદગીમાંથી ઊભા થયા હોય તેવા લોકો માટે અકસીર સાબિત થઈ શકે છે.

• જે કોઇને પાચનને લગતા કોઈ પ્રોબ્લેમ હોય, ગેસ, એસિડિટીની તકલીફ હોય તેમને પણ સરગવાથી ઘણો લાભ થાય છે.

• સરગવામાં રહેલાં પોષકતત્વો વ્યક્તિનો રેઝિસ્ટન્સ પાવર વધારે છે, જેથી તેની રોગપ્રતિકારક શક્તિ પ્રબળ બને છે અને રોગો સામે લડી શકવા તે વધુ સક્ષમ બને છે.

• સરગવાના સેવનથી નાડીને લગતા પ્રોબ્લેમ્સ જેમ કે, ખાલી ચડી જવી, મેમરી લોસ, સ્ટ્રેસ કે ફ્રસ્ટ્રેશન જેવી માનસિક બીમારીઓમાં પણ રાહત મળે છે.

• ડાયાબિટીસના દરદીઓ માટે પણ એ અત્યંત ફાયદાકારક છે.

• સરગવો આંખને સતેજ બનાવે છે, હાડકાંને મજબૂત બનાવે છે.

• જાતજાતનાં બેક્ટેરિયલ અને વાઇરલ ઇન્ફેક્શન સામે એ રક્ષણ પણ આપે છે; જેને કારણે ડેન્ગી, મલેરિયા, ચિકનગુનિયા કે સ્વાઇન ફ્લુ જેવા રોગોથી બચી શકાય છે.

• સરગવો વેઇટલોસ માટે પણ ખૂબ જ ઉપયોગી છે, કારણ કે એ ખાવાથી શરીરનું મેટાબોલિઝમ સુધરે છે, પાચનક્રિયા સુધરે છે અને ફેટ્સ બળવાનું શરૂ થાય છે.

• સરગવો કેન્સરના દરદીઓ માટે અત્યંત ઉપયોગી સાબિત થાય છે,  કારણ કે કેન્સરમાં કેમોથેરપી દ્વારા જે સાઇડ ઇફેક્ટ્સ વ્યક્તિને નડે છે એ સાઇડ ઇફેક્ટમાં સરગવાથી ઘણો ફાયદો થાય છે.

• સરગવો ડિટોક્સિફિકેશન માટે પણ અત્યંત ઉપયોગી છે. એ શરીરમાં ફરતા નકામા કચરા જેને ફ્રી રેડિકલ્સ કહે છે, એને બાંધે છે અને શરીરમાંથી દૂર કરે છે. આથી ત્વચા અને વાળને થતું નુકસાન પણ અટકે છે.